Bilinçaltı Reklam Nedir?

Bilinçaltı reklam tekniklerini tam anlamı ile anlayabilmek için öncelikle biraz insanların bilinçaltını bilmek gerekir. Bu sebeple öncelikle insanların bilinçaltından biraz bahsedelim. Bilinçaltı beynimizin çok büyük bir kısmını kapsayan, yaşadığımız ve duyu organlarımız ile algıladığımız her şeyin kaydedildiği bir yerdir. Beynimiz tüm bu kayıtları ileride tekrardan açığa çıkartmak üzere kaydeder. Bilinçaltımıza kaydedilmiş tüm bu bilgiler yaşamımızda aldığımız ve alacağımız tüm kararları doğrudan etkiler. Tabi ki satın alma davranışlarımızı da. Reklamcılar, bilinçaltımızın satın alma davranışlarımız üzerindeki etkilerini keşfetmesi ile birlikte, bu tekniği markaları için kullanmaya başladılar. Şu anda dünya genelinde yasak olan fakat düzgün bir şekilde denetlenmeyen bu teknik, usta reklamcılar tarafından hiçbirimizin anlayamayacağı şekilde kullanılmaktadır.

Bilinçaltı reklamın keşfi : 25. kare

Bilinçaltı reklam ilk kez James Vicary ismindeki reklamcı tarafından bir sinemada denenmiş ve olumlu sonuçlar verdiği saptanmıştır. Sinemada filmler projeksiyon ışığının önünden hızlıca geçen fotoğraf karelerinden oluşuyor. Bu fotoğraflar saniyede 24 tane geçecek şekilde ayarlanıyor. Her saniye 24 fotoğraf karesinin hızlıca akıp geçmesi ile görüntüler meydana geliyor. James Vicary her saniye ekrandan akıp geçen bu 24 karenin arasına fazladan bir kare daha koyulursa ve o karede bir mesaj olursa insanların o mesajı algılayıp algılayamayacağını test etmiştir. Deney esnasında gösterilen filmin çeşitli yerlerine 25. kare eklenmiştir ve bu 25. karede “Patlamış mısır ye, kola iç” mesajları yer alıyordu. Filmi izleyen insanlar bu mesajları gördüklerini bilmiyorlardı faka bilinçaltı bu mesajı alıyordu. Bu deneyin sonucunda ise mısır satışlarında %18.1, kola satışlarında ise %57.7 artış gerçeklemiş ve 25. kare tekniğinin işe yaradığı ispatlanmıştır.

Afişlerde bilinçaltı mesaj reklamları

Bilinçaltı reklam teknikleri sadece film ve dizilerde kullanılmıyor. Afişlerde bilinçaltı reklam tekniklerinin kullanıldığı bir mecra. İnsan bilinçaltı en çok doğum ve ölüme tepki veriyor. Bu iki unsur insan oğlunun yaşamının temellerini oluşturuyor. Her canlı gibi insan da, türünün devam etmesi için üreme eğilimindedir. Ayrıca bir gün öleceğini bildiği halde, ölümden korkmak ve ölümden kaçmak insanların bilinç dışı olarak gerçekleştirdikleri eylemler arasındadır. İnsanoğlunun bu iki unsura verdiği önemi keşfeden reklam sektörü, bunu kullanmayı da ihmal etmemiş. Büyük markaların reklamlarında bu iki unsuru afişlerinde çeşitli semboller ile veriyorlar. Bunlar arasında en yaygını ise, ölümde “kafatası” sembolünün doğumda ise “Sex” sembolünün kullanımıdır. Usta tasarımcılar, markaların afişlerinde direkt olarak göremeyeceğimiz fakat bilinçaltı düzeyinde bu mesajları algılayabileceğimiz şekilde “Sex” yazısını ya da “Kafatası” sembollerini yerleştiriyorlar. Bu mesajları herkes görüyor ama kimse gördüğünü bilmiyor.

Ses ile verilen bilinçaltı mesajlar

Bilinçaltı mesajlar sadece görsel olarak verilmiyor. Çeşitli ses teknikleri kullanılarak gerçekleştirilen bilinçaltı reklam teknikleri de mevcut. Örneğin bir şarkı ya da filmin içine, kısık bir sesle bir marka veya ideolojinin mesajı yerleştiriliyor. Filmin gürültüsü içinde bu mesajı net olarak duyamıyoruz fakat beynimiz bu sesi diğer seslerden ayırarak hafızamıza kaydediyor ve sesin ne anlattığını algılıyor. Fakat biz bu gizli ses mesajında ne dediğini ya da nerede duyduğumuzu asla bilmiyoruz.

Gördüğümüz bilmiyorsak nasıl etkili oluyor?

Bilinçaltı mesajları direkt olarak görmüyoruz, fakat o mesajı beynimiz hafızamızın derinliklerine kaydediyor. Örneğin bir markanın afişinde gördüğümüz bir “Sex” ya da “Kafatası” sembolü o marka ile birlikte bilinçaltımız tarafından bağlantı kurularak hafızamıza kaydediliyor. Daha sonradan markette o üründen alacağımız zaman, rafta pek çok marka arasında o markanın ürününü tercih ediyoruz. Bu bilinçli olarak verdiğimiz bir karar değil ve bu kararı o afişte gördüğümüz mesajdan dolayı verdiğimizi hiçbir zaman bilmiyoruz.

Bilinçaltı mesajlar kötü amaçlar içinde kullanılıyor

Bilinçaltı reklam tekniğinin iyi bir şey olduğu kesinlikle söylenemez. Fakat bu teknik çok daha kötü amaçlar için de kullanılabiliyor. Örneğin çocukların izlediği çizgi filmlerde de bilinçaltı mesajların bulunduğuna defalarca şahit olundu. Bu mesajlar şiddet içeren hatta pornografik içerikli bile oluyor. Bunun ne amaçla yapıldığı tam olarak bilinmese de, tek tip bir nesil ortaya çıkartma ve küresel markaların yaratmak istediği bir toplum yaratma isteği olabileceği düşünülüyor.

Bilinçaltı reklam yasak mı?

Bilinçaltı reklam tekniğinin kullanımı da yasaklanması da ülkemizden önce daha gelişmiş ülkelerde gerçekleştirilmiştir. Bilinçaltı reklamın ortaya çıktığı ülke olan ABD’de dahil olmak üzere şu anda pek çok ülkede bu teknik yasaklanmış durumdadır. İlk olarak 1964 yılında İngiltere, 1974 yılında ise ABD’de bu reklam tekniğinin kullanılması kesinlikle yasaklanmıştır. Şu anda dünya üzerinde Türkiye’de dahil olmak üzere 55 ülkede bilinçaltı reklam tekniğinin kullanılması yasaklanmıştır. Bu konuda verilen en büyük ceza örneği ise Rusya’da yaşanmıştır. İzleyicilerine “Otur ve ATN izle” mesajını verdiği tespit edilen ATN kanalına 2 ay süre ile yayın yasağı cezası verilmiştir. Türkiye’de ise RTÜK tarafından “Reklamların, program hizmetinin diğer unsurlarından açıkça ve kolaylıkla ayırt edilebilecek ve görsel ve işitsel bakımdan ayrılığı fark edecek biçimde düzenlenmesini, bilinçaltı ile algılanan reklamlara izin verilmemesini” maddesi ile, bilinçaltı mesaj ve reklam yasaklanmıştır.

Bilinçaltı reklam etik mi?

Tüm bu açıklamaların ardından bilinçaltı reklam tekniğinin etik bir uygulama olup olmadığını da sorgulamamız gerekiyor. Bu uygulama her ne kadar etkili ve satış sürecine olumlu katkılar sağlayan bir reklam türü olsa da, kesinlikle etik bir uygulama olmadığını net bir şekilde söyleyebiliriz. Ülkeler bu uygulamayı her ne kadar yasaklamış olsalar bile, televizyon ve sinema sektörü için üretilen her eseri denetleyen bir kurum oluşturulmuş değil. Halen bilinçaltı reklam uygulamaları tüm dünyada özellikle küresel çapta büyük markalar tarafından kullanılıyor. Bilinçaltı reklam örnekleri görmek için Facebook’ta açtığımız Bilinçaltı Mesaj adlı sayfaya www.facebook.com/bilincaltimesaj adresinden ulaşabilirsiniz.

Kaynak : Bilinçaltı Reklam yazısı Sosyaling.com'un onayı ile yayınlanmıştır.