NÜMİZMATİK NEDİR NE DEMEKTİR

Nümizmatik metal paraları inceleyen, sikke ve madalyaların tarihi ve tanımıyla uğraşan bilimdalı. Madeni para anlamına gelen Latince numisma kelimesinden türemiştir.Tarih biliminin alt kolu olan bilim dalının adıdır. Bu bilim dalında uzman kişilere “Nümizmat” adı verilir.

Antika özelliğinde olan sikke, madalya ve paralarda kullanılan madenleri ve bunların karışımlarını, ağırlıklarını, paraların yeryüzündeki dağılımlarını, şu veya bu türün yayılım alanını ortaya koyan nümismatik coğrafya, tarih, dinler tarihi, sanat tarihi, ticaret sistemlerini inceleyen ekonomi tarihi gibi birçok ilmin çalışmalarına ışık tutmaktadır. Ayrıca zamanımızda para koleksiyonculuğu ve diğer koleksiyonculuklara yön vermektedir. Pekçok merak sahibinin elindeki koleksiyonlar nümismatik ilminin konusuna girmektedir.

İlk insan ve ilk peygamber adem aleyhisselamdan günümüze kadar gelen bütün insan toplulukları, bazı kıymetli madenleri veya bunların değerlerine bağlı itibari kıymeti olan çeşitli maddeleri para olarak kullanmışlardır. Tarihi araştırmalardan anlaşıldığına göre altın ve gümüş paraları yaygın olarak kullanan en eski topluluklar Anadolu ve Ege havzalarında yaşayan kavimlerdir. Roma’ya ilk gümüş para M.Ö. 269 yılında girmiştir.

Türkiye’de ise nümismatikle ilgili çalışmalar 19. yüzyılın sonlarında başladı. Ciddi ve sistemli bir çalışmaya 1880′de girişildi ve 1891′den sonra tasnif ve kataloglamaya geçildi. Hafız-ı Küttüb Ali İsmail Galib, Mübarek Galib, Halil Edhem beyler, Osman Nuri Arıdağ, Ahmet Ziya Efendi, Reşad Bey, Ahmed Tevfik Bey, Mahrikizade Cafer Paşa, Behzat Butak, Şerafeddin Erel, Nuri Pere, İbrahim ve CevriyeArtuk, İsmet Ebcioğlu Türk nümismatiğin gelişmesine katkılarda bulundular.

Bugünkü adıyla İstanbul Arkeoloji Müzesi (asar-ı atika müzesi) bu çalışmaların çekirdeğini teşkil eder. Bu müzenin nümismatik bölümü, günümüzde dünyanın sayılı ve önde gelen koleksiyonları arasında yer almaktadır. 1968′de kurulan Türk Nümismatik Derneği, ilk zamanlar Türk nümismatiğine önemli katkılarda bulundu. Ancak 1974 yılında çıkarılan 1710 sayılı eski eserler kanunundan sonra, sadece özel koleksiyonların çerçevesinde kaldı. Türk Nümismatik Derneğinin 1976′dan beri çıkardığı bülten, nümismatikle ilgili gelişmeleri anlatan yayınlar arasındadır. Yapı Kredi Bankasının Nuri Pere tarafından kaleme alınan Osmanlı paralarına ilişkin kataloğu, İbrahim ve Cevriye Artuk’un İstanbul Arkeoloji Müzeleri, Teşhirdeki İslami Sikkeler Kataloğu ile mühendis Cüneyt Ölçer’in bazı yayınları Cumhuriyet dönemi Türk nümismatiğiyle ilgili yayınlar arasında sayılabilir.

Kaynak: Rehber Ansiklopedisi